در دنیای امروز ظروف یکبار مصرف جایگاه ویژه ای دارد و حذف آن غیر ممکن است .
تاثیر زیست محیطی پلاستیک های پایه نفتی نگرانی زیادی در سراسر جهان ایجاد کرده است .
پلاستیک در همه جا و همه مناطق به شکل های گوناگون ( قاشق ، چنگال ، بسته بندی ، بطری ، ظروف ، لباس ، قطعات خودرو ، لوازم الکتریکی ، قلم ، مبلمان و ... ) به دلیل قابلیت استفاده در مدل سازی ، دوام و سهولت ، کاربرد گسترده دارد .
در حال حاضر بیشترین زباله در تاریخ تمدن بشری تولید می شود . محصولات پلاستیکی قسمت عمده این زباله ها را تشکیل می دهد .
ظروف و بسته بندی یکبار مصرف ، بزرگترین بخش زباله های شهری به شمار می رود و یکی از اجزای اصلی آلودگی زمین و دریا می باشد .
پیش بینی می شود تا سال 2050 پلاستیک ، بیشتر از ماهی در اقیانوس ها یافت شود و آب آشامیدنی 80% به میکروپلاستیک ها آلوده شده باشد .
پلاستیک باعث آلودگی محیط زیست ، تغییر اکوسیستم و به خطر انداختن سلامت انسان می شود . در محل دفن زباله ، تنها برای تجزیه مواد شیمیایی سمی تولید شده در زمین ، 500 سال زمان نیاز است . متاسفانه فقط 9% از پلاستیک ها در جهان بازیافت می شود .
ظروف بسته بندی و یکبار مصرف تولید شده از مواد نفتی مانند فوم ، پت و ... به دلیل کنش شیمیایی بالا برای سلامتی بسیار مضر می باشند . با تجزیه شیمیایی ، ترکیبات پلاستیکی وارد مواد غذایی می شود . میکروپلاستیک ها می توانند باعث ایجاد انواع سرطان ها و بیماری های گوناگون شود . استفاده از این ظروف در برخی موارد اکیدا ممنوع می باشد مانند :
⛔️ برای مواد غذایی بالاتر از 65 درجه به هیچ عنوان استفاده نشود .
⛔️ برای بسته بندی مواد چرب هیچ کاربردی ندارد چون چربی باعث تغییرات شیمیایی می شود .
⛔️ استفاده از ظروف رنگی پلاستیکی علاوه بر انتقال مواد تشکیل دهنده پلاستیک ، سایر افزودنی های شیمیای رنگی را نیز به داخل غذا وارد می کند .
تجزیه پذیر بودن برای زباله ها کافی نیست . پلاستیک فقط به این دلیل که می تواند به قطعات ریز یا پودر تقسیم شود ، به معنای بازگشت به طبیعت نیست .
در واقع ما به پلاستیک های زیست تخریب پذیر نیاز داریم ، تا توسط میکرو ارگانیسم ها در شرایط مناسب به طور کامل به آب ، دی اکسید کربن و کمپوست تجزیه شوند .
تحقیقات ، دانشمندان را به سمت تولید بیوپلاستیک ها (پلاستیک های زیستی) سوق داده است که قابلیت تخریب بسیار کمتری برای انسان و محیط زیست دارند . پلاستیک های زیستی در انواع بسته بندی ، ظروف ، نی ، کیسه ، بطری ، فرش های یکبار مصرف ، لوله های پلاستیکی ، چاپ سه بعدی ، عایق خودرو ، قطعات ، ایمپلنت های پزشکی و ... کاربرد دارند . بیو پلاستیک ها به دو شاخه اصلی تقسیم می شود که بر مبنای ساختار تولید متفاوت هستند .
1- PLA ( اسید پلی لاکتیک) : PLA از قند موجود در نشاسته ذرت ، نیشکر ، سیب زمینی ، گندم ، دانه سویا و ... ساخته می شود . هسته ذرت در دی اکسید گوگرد و آب داغ غوطه ور می شود تا اجزای آن به نشاسته ، پروتئین و فیبر تجزیه شود . سپس هسته های خرد شده و روغن ذرت از نشاسته جدا می شود . نشاسته از زنجیره طولانی مولکول های کربن ، شبیه به زنجیره کربن موجود در پلاستیک نفتی تشکیل شده است اما آب دوست است که با اضافه کردن اسید های چرب گیاهی خاصیت آبگریزی در فرآورده نهایی ایجاد می کند . با این روش نوعی پلیمر نشاسته ای تولید می شود که در برابر آب و اکسیژن مقاومت لازم را دارد .
خوشبختانه در ایران فناوری صنعتی ساخت ظروف و بسته بندی PLA وجود دارد . ظروف گیاهی عاری از هرگونه عکس العمل شیمیایی در تماس با مایعات و حرارت است . با آگاهی افراد ، تقاضای برای تولید ظروف گیاهی بر پایه نشاسته ذرت هر روز بیشتر می شود .
مواد PLA را می توان به صورت الیاف و فیلم تولید کرد تا برای صنایع گوناگون مورد استفاده قرار گیرند . درجه های PLA برای مشتری تجاری عموما شامل :
2002D - ترموفرمینگ
3051D – قالب تزریق
4032D - فیلم
4042D – ترموفرمینگ و فیلم
4060D - فیلم
6201D – فیبر اصلی
7000D- بطری
حتما از بیو پلاستیک های نشاسته ای استاندارد خریداری کنید . آسان ترین روش برای تشخیص کیفیت قرار دادن جلو نور است که نباید رگه رگه باشد و یا تیرگی و لکه سیاه در بافت آن دیده شود .
دپارتمان مقاله نویسی تجارت آسیا در این مقاله سعی دارد با معرفی تمام ویژگی های محصولات گیاهی به انتخاب آگاهانه شما برای سلامتی خود و حفظ محیط زیست کمک کند . با شناخت کامل از فواید و معایب ظروف گیاهی می توانید مسیر مناسبی برای استفاده از ظروف گیاهی داشته باشید .
1- بدون سموم : پلاستیک معمولی متان و مواد شیمیایی سمی تولید می کند که به اکوسیستم دریا ، زمین و سلامتی انسان آسیب های جبران ناپذیری وارد می کند . برای مثال بیس فنول A ( Bisphenol A ) که یکی از مواد سمی در پلاستیک نفتی می باشد باعث اختلال در غدد درون ریز انسان می شود ، در نتیجه به چرخه تولید مثل انسان آسیب می رساند . اما در هنگام استفاده و تجزیه بیو پلاستیک ها این سموم مضر آزاد نمی شود .
2- منابع تجدید پذیر : ذرت ، نیشکر و .. از منابع تجدید پذیر بر روی زمین محسوب می شوند ، در صورتیکه منابع نفتی برای بازسازی به صدها سال نیاز دارد .
3- تجزیه آسان تر : با قرار گرفتن در چرخه بازیافت صحیح ، بین 5 تا 6 ماه به دی اکسید کربن ، آب و کمپوست تجزیه می شود .
4- کاهش سطح دی اکسید کربن : در تولید ظروف پلاستیک گیاهی 68% کمتر از پلاستیک معمولی گاز گلخانه ای ایجاد می شود . در جهان سالی 100 میلیون تن پلاستیک تولید می شود که تقریبا 500 میلیون تن دی اکسید کربن در جو آزاد می کند .
اثرات بیابان زایی و عدم جاری شدن سیل به دلیل کاهش دی اکسید کربن در تولید پلاستیک گیاهی باعث محبوبیت این فرآورده شده است .
5- کاهش انرژی : برای تولید پلاستیک بر پایه ذرت 65.5% انرژی کمتری نسبت به تولید پلاستیک معمولی نیاز است .6- کم هزینه : به دلیل منابع فراوان نشاسته در محصولات و امکان کشت مجدد ، برآورد هزینه به نسبت مواد نفتی که روزانه گرانتر می شود ، صرفه اقتصادی بیشتری دارد .
7- رشد تجاری : محصولات بر پایه نشاسته گیاهی باعث ایجاد صنعتی جدید در صادرات و بازاریابی شده است . با گسترش دانش بشر و تمایل روز افزون بازار به استفاده از منابع تجدید پذیر در صنایع گوناگون ، تولید بیو پلاستیک های پایه نشاسته را به صنعت پر رونق این نسل تبدیل کرده است . تا جایی که غول تجاری بزرگی مانند کوکاکولا نیز به ارائه قوطی قابل تجزیه به بازار تمایل دارد . پیش بینی می شود تا سال 2022 بازار جهانی این محصولات به 44 میلیاد دلار افزایش یابد .
9- مقاوم در برابر دما : قابلیت استفاده از این ظروف برای مایعات و مواد غذایی گرم بدون نگرانی .
10- مقاوم در برابر چربی ها : قابلیت مصرف برای هر گونه مواد غذایی چرب بدون هیچگونه تجزیه و ترکیب شیمیایی .
11- مانع انتقال بو : به دلیل عدم ترکیب مواد ظروف و مواد غذایی ، مانع مناسبی برای انتقال بو می شود .
12- مصرف کمتر نفت : آمار آژانس بین المللی انرژی ( iea ) نشان می دهد در سال 2010 حدود 191 میلیون بشکه LPG و NPG و 412 میلیارد فوت مکعب گاز مایع برای تولید پلاستیک استفاده شده است ، که این مقدار 2.7% کل مصرف نفت کشور را تشکیل می داد. لازم به ذکر است که عمده گاز طبیعی مورد مصرف در این روند در جهت تامین سوخت بوده است.
13- کاهش پسماند : در روند تولید و پس از مصرف به دلیل بیس نشاسته پسماند با حجم کمتری تولید خواهد شد .
14- قابلیت کمپوست پذیری : با روش صحیح بازیافت امکان تبدیل ظروف برای کمپوست وجود دارد .
15- مناسب برای چاپ : قابلیت چاپ پذیری سطوح ، شرایط تجاری بهتری برای مصارف گوناگون ایجاد می کند .
16- کاهش الکتریسیته ساکن : به جهت ساختار گیاهی به نسبت ظروف پلاستیکی نفتی از الکتریسته ساکن کمتری برخوردار است .
معایب استفاده از ظروف گیاهی :
1- کمبود سایت بازیافت مناسب برای تبدیل به کمپوست . برخی از محصولات بیو پلاستیک نشاسته ای به تجهیزات کمپوست صنعتی با درجه حرارت بالا نیاز دارند . تعداد کمی از شهرها در جهان زیر ساخت مناسب برای بازیافت این محصولات را دارند .
2- عدم آگاهی لازم مصرف کنندگان برای بازیافت درست . جریان بازیافت جداگانه ای برای این ظروف باید در نظر گرفته شود چون مواد پلاستیک معمولی که غالبا از PET ( در بطری آب و نوشابه ) ساخته می شود ، می تواند محصولات بیو پلاستیک را آلوده کند و روند بازیافت را مختل نماید . اگر بازیافت پلاستیک ها به درستی انجام نشود می تواند دسته ای از پلاستیک ها را آلوده کند .
3- در صورت انباشت نادرست پلاستیک گیاهی در محل دفع زباله و کمبود اکسیژن می تواند ، متان و گاز گلخانه ای را 23 برابر بیشتر تولید کند .
4- در آب اقیانوس حل نمی شود چون دمای آب اقیانوس ها غالبا خیلی سرد است . بنابرین در آب شناور می ماند و تبدیل به میکروپلاستیک در اقیانوس ها خواهد شد .
5- در تولید ظروف گیاهی بیشتر از ذرت اصلاح شده ژنتیکی استفاده می شود . زمین و محصول مورد نیاز برای پلاستیک زیستی با تولید مواد غذایی رقابت دارد . در دنیا از هر 5 خانواده 1 خانواده گرسنه می مانند . به همین دلیل با وجود کمبود مواد غذایی و گرسنگی ، استفاده کردن از ذرت و محصولات مشابه برای تولید ظروف گیاهی سوال بر انگیز است .
6- گیاهانی مانند ذرت و سویا خطر آلودگی با سموم دفع آفات و علف کش ها در هنگام زراعت را دارند . استفاده از این سموم مقداری آلاینده برای محیط زیست تولید می کند و آزمایشاتی قطعی مبنی بر عدم انتقال این آلودگی ها در ظروف نهایی وجود ندارد .
7- هنگام استفاده از مایعات مقدار کمی بوی نشاسته احساس می شود که تعداد کمی از افراد آن را استشمام می کنند .
8- استفاده از آب برای کاشت ، برداشت ، فرآوری مواد اولیه و تولید از یک طرف و نیاز به آب برای تجزیه مسئله مهمی به شمار می رود .
سخن آخر :
با تمام معایبی که در مورد بیو پلاستیک ها وجود دارد ، اما پلاستیک های زیستی یک پیشرفت قابل توجه در صنعت ظروف یکبار مصرف محسوب می شوند . باید باور داشته باشیم که در حال حاضر نمی توان ظروف یکبار مصرف و پلاستیک را از زندگی امروز انسان ها حذف کرد . استفاده از پلاستیک های زیستی می تواند 68% از مضرات پلاستیک های پایه نفتی را کاهش دهد . در تعدادی از کشور ها به دلیل مضرات بسیار زیاد ، استفاده از پلاستیک معمولی ممنوع می باشد و انواع بیو پلاستیک ها جایگزین شده اند . شاید این جایگزینی روش کاملا صحیحی نباشد اما در حال حاضر بهترین گزینه برای مصرف می باشد . تحقیقات دانشمندان و روش های نوین ما را به آینده امیدوار می کند تا سلامت بشریت و محیط زیست را تضمین کند .
مقالات مرتبط :